دلکو
در سیستم برقرسانی خودروها برخی قطعات هستند که در گذشته بسیار اهمیت داشتند، اما حالا در خودروهای جدید حذف شدهاند. دلکو، یکی از این قطعات است. اگر میخواهید بدانید که این قطعه چقدر اهمیت داشته، همینقدر بدانید که به آقای چارلز کترینگ که مخترع دلکو به حساب میآید مدال ادیسون اهدا شد. این نشان میدهد که اختراع این قطعه باعث تحولی بزرگ در تکنولوژی اتومبیلها شده است. این مدال هم قدیمیترین و هم ارزشمندترین مدال در شاخه مهندسی برق به حساب میآید.
دلکو در حقیقت در سیستم جرقهزنی اتومبیلها قرار دارد و اولین بار هم در سال ۱۹۱۰ روی کادیلاک قرار گرفت. البته امروزه دیگر خبری از دلکو در سیستم جرقهزنی خودروها نیست و به جای آن از سنسورهایی روی میللنگ و میل سوپاپ استفاده میکنند.
کاربرد دلکو چیست؟
خلاصهترین توضیحی که میتوان در مورد کارکرد دلکو ارائه داد این است که دلکو توزیعکننده برق بین شمعها در سیستم جرقهزنی محسوب میشود. به همین دلیل در زبان انگلیسی distributor یا توزیع کننده و تقسیمگر نامیده میشود. برق حدود ۱۲ ولتی باتری و دینام، در قطعه کوئل، افزایش ولتاژی به اندازه چندین هزار برابر پیدا میکند تا راهی شمعها برای احتراق داخل موتور شود. اما این برق باید میان شمعها به طور منظم و یکسان توزیع شود. اینجاست که نقش دلکو در سیستم جرقهزنی شروع میشود.
نکته مهم این است که قرار نیست جرقه و احتراق همزمان در همه سیلندرهای موتور اتفاق بیفتد، بلکه این اتفاق دارای ریتمی مشخص از نظر زمانبندی است. دلکو قطعهای است که با قطع و وصل کردن برق، آن را به طور منظم و با همان ریتم مشخص به شمعها میرساند تا جرقه برای احتراق در زمان درست زده شود. درضمن نام دلکو هم از شرکتی گرفته شده که برای اولین بار این قطعه را ساخت؛ شرکتی به نام Dayton Engineering Laboratories Co که با استفاده از حروف اول کلمات نام این شرکت به اختصار delco نامیده میشود.
دلکو از چه قطعاتی تشکیل شده است؟
یک دلکو به طور جزئی از این قطعات تشکیل شده است؛
- درب دلکو
- چکش برق
- پلاتین
- خازن
- سیم خازن
- صفحه دلکو
- صفحه ثابت دلکو
- بادامک
- وزنهها
- فنر وزنهها
- میل دلکو
- بدنه
- دستگاه خلائی
- پیچ تنظیم دلکو
- فنر و زغال
حذف دلکو از سیستم جرقهزنی
همین ابتدا باید بگوییم که دلکو در اتومبیلهای کاربراتوری استفاده میشود و در خودروهای انژکتوری، خبری از این قطعه در سیستم جرقهزنی نیست. حتما تا به اینجا متوجه شدهاید که زمانبندی در سیستم جرقهزنی از اهمیت زیادی برخوردار است. یعنی اگر زمانبندی مناسب برای جرقهزنی شمعها وجود نداشته باشد عملکرد موتور اتومبیل دچار اختلال جدی شده که از آثار آن میتوان به لرزش خودرو، افزایش مصرف سوخت و کاهش بازدهی موتور اشاره کرد. خب این زمانبندی هم وقتی دچار مشکل میشود که دلکو وظیفهاش را به درستی انجام ندهد. خرابی دلکو و تنظیم نبودن آن یک اتفاق معمول در اتومبیلهای کاربراتوری است.
حذف دلکو چه کمکی کرده است؟
یکی از ضعفهای استفاده از دلکو این بود که توزیع جریان الکتریکی بین شمعها به میزان یکسان و در زمان مشخص صورت نمیگرفت و دلکو به سرعت از تنظیم خارج میشد. اما حالا با حذف این قطعه و صدور فرمان قطع و وصل جریان الکتریکی از سوی کامپیوتر اتومبیل، موتور خودرو کارکردی بهینه و منظمتری پیدا کرده است. این یعنی مصرف سوخت هم کاهش یافته و هدر رفت انرژی کمتر شده است.
مثلا در سیستمهای جرقهزنی با دلکو، برق رسیده به دلکو از طریق وایرها به شمعها منتقل میشود. اما نکته اینجاست که هماندازه نبودن طول این وایرها به دلیل موقعیت متفاوت دلکو با هر یک از شمعها، باعث یکسان نبودن جرقه در سر هر یک از شمعها میشود.
به هر حال یادتان باشد که استارت نخوردن خودرو، روشن شدن چراغ باتری یا دینام و همچنین شنیدن صداهای غیر معمول از موتور میتواند جزو نشانههای خراب شدن دلکو به حساب بیاید. پس بازدید و سرویس دورهای این قطعه نباید فراموش شود.